Pojęcia politeizmu i monoteizmu nie tylko opisują charakter tych dwóch systemów religijnych, ale też poddają je ocenie. Mamy tendencję do postrzegania wiary w wielu bogów jako prymitywnej, i w związku z tym stojącej niżej pod względem intelektualnym. Religie politeistyczne mają jednak pewne zalety, zwłaszcza z punktu widzenia polityki. W społeczeństwie politeistycznym państwo nie musi egzekwować posłuszeństwa religijnego od swoich obywateli.

Tam, gdzie funkcjonuje wielu bogów i liczne kulty, istnieje mniejsza potrzeba dokonywania prób ujednolicenia wierzeń. Różnice w opinii na temat natury boskości nie muszą być postrzegane w kategorii konfliktów czy herezji, a jedynie jako jej alternatywne interpretacje.

Dzięki wolności od dogmatów, religie politeistyczne dają obywatelom więcej swobody w definiowaniu ich relacji z bóstwami. Egipskie zaświaty, podobnie jak wiele innych pojęć powstałych w ramach tej kultury, charakteryzują się pewnym dualizmem, w którym współistniały chtoniczny świat podziemny, gdzie panował Ozyrys, Pan Zmartwychwstania, oraz królestwo słońca/gwiazd, którego Panem był bóg słońca Re. Ale żaden z tych dwóch bogów nie został zwolniony z walki przeciw niebytowi. Już w chwili stworzenia siły chaosu zostały ujarzmione, ale nie wyeliminowane z ziemi. Większość z "tego, co nie istnieje" zostało zepchnięte na krańce świata, to znaczy do obcych krain, na pustynie, a zwłaszcza do podziemia, niemniej jednak ład i nieład nadal współistniały w świecie doczesnym i poza nim.

Księga Umarłych może miejscami wydawać się surrealistyczna lub zagmatwana, ale należy pamiętać, że opisuje ona to, co dzieje się po śmierci, tj. w chwili, kiedy człowiek opuszcza uporządkowany świat Egiptu i musi stawić czoła niebytowi i chaosowi. Przekonanie o tym, że zaświaty mogą być zagmatwane, pełne niebezpieczeństw i nieprzewidywalne nie jest czymś wyjątkowym dla kultury egipskiej, niemniej jednak Egipcjanie poddali tę irracjonalność uniwersalizacji: nie tylko zwykli śmiertelnicy, ale także sami bogowie musieli stawiać czoła tym samym niebezpieczeństwom. Celem tekstów funeralnych było przygotowanie zmarłych do przezwyciężenia stojących przed nimi trudności.

Przez naszą niewiedzę na temat mitycznych i alegorycznych fundamentów tej literatury, często niesłusznie postrzegamy ją głównie jako zbiór magicznych zaklęć. Obecnie egiptolodzy dopiero zaczynają badać złożone wzajemne oddziaływanie mitów, rytuałów i magii w religii Egiptu.

Magia odgrywała istotną rolę w Księdze Umarłych, niemniej jednak nie można jej przeceniać. Słowo „magia” jest w tym kontekście używane w sposób zdecydowanie nieostrożny. To, co jedni nazywają magią może być religią dla innych, zwłaszcza, gdy przeoczy się symboliczny charakter obrzędów. Możemy sobie wyobrazić, co powiedziałby szyderczo nastawiony Egipcjanin na temat roli chleba i wina w kościele chrześcijańskim, czy na temat funkcji jedzenia podczas wieczerzy sederowej z okazji żydowskiego Święta Paschy. Czy nie uznałby tych rytuałów za magiczne?  

Religia egipska była zasadniczo politeistyczna, chociaż były tendencje do postrzegania niektórych bóstw jako ukrytych pod postacią innych lub we wszechświecie.  Wielość egipskich bogów oraz sposobów ich manifestacji stanowiła chyba największą trudność w zrozumieniu religii egipskiej.

Numer konta bankowego:

81 1140 2004 0000 3102 7763 5360

NIP: 5252687051

REGON: 366001390

KRS: 0000654355

Kontakt

ul. Domaniewska 37

02-672 Warszawa

Dołącz do nas